Gần đây, Úc đã theo sát Hoa Kỳ trong chiến dịch “thoát Trung”, mặc dù quốc gia này phải hứng chịu nhiều đòn cảnh cáo cũng như “tấn công trực diện” từ phía Bắc Kinh, khi các nhà nghiên cứu cho biết đầu tư của Trung Quốc vào Úc đã giảm với tốc độ nhanh hơn rất nhiều so với các nước khác.
Căng thẳng Úc – Trung đã gia tăng kể từ năm 2018, khi chính phủ Úc cấm Huawei và một công ty viễn thông Trung Quốc khác, ZTE, xây dựng mạng 5G của Úc – một quyết định rất hợp lý mà đã bị Huawei trực tiếp chỉ trích trong một bài đăng được ĐCSTQ trả tiền trên New York Times.
Thật ra, Úc đã sớm nhận ra bản chất hung hăng, ngang ngược của Bắc Kinh, và quá trình “lạnh nhạt” cho đến “xa cách” của hai quốc gia đã diễn ra được một quãng thời gian.
Bắc Kinh trả đũa’ bằng việc tấn công vào nền kinh tế Úc
Đầu tư của Trung Quốc vào Úc đã giảm gần 50% mỗi năm do mối quan hệ giữa Canberra và Bắc Kinh đang ngày càng xấu đi.
Các nhà nghiên cứu của Đại học Quốc gia Úc cho biết đầu tư của Trung Quốc vào Úc giảm năm thứ ba liên tiếp từ 4,8 tỷ USD xuống 2,5 tỷ USD trong năm 2019, giảm 47% chỉ trong vòng 1 năm.
Đầu tư Trung Quốc vào Úc trong những năm cao điểm nhất đạt 15,8 tỷ USD. Con số đầu tư đạt được năm ngoái nhờ khoản chi 1,5 tỷ USD để mua bộ xử lý sữa bột trẻ em Bellamy’s của Tasmania.
Giáo sư Peter Drysdale, người đứng đầu nhóm nghiên cứu về đầu tư của Trung Quốc tại Đại học Quốc gia Úc nhận định rằng Úc đang trải qua sự sụt giảm đầu tư mạnh hơn nhiều so với xu hướng toàn cầu. So với mức giảm 9,8% của đầu tư Trung Quốc trên toàn thế giới, mức giảm 47% đầu tư tại Úc là rất lớn.
Theo giáo sư Drysdale, giá cả hàng hóa giảm khiến tài nguyên và khai thác mỏ không còn là lĩnh vực đầu tư được ưa chuộng như trước đây. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng thay đổi danh mục đầu tư, giảm việc rót tiền vào bất động sản tại Úc.
Việc mua thương hiệu sữa Bellamy giúp cho lĩnh vực sản xuất lên ngôi, nhưng giáo sư Drysdale cho rằng mức sụt giảm mạnh đầu tư của Trung Quốc vào Úc so với thế giới cho thấy đằng sau đó là sự tấn công thương mại của Bắc Kinh vào Úc.
Mặc khác, môi trường đầu tư thay đổi theo hướng mà các nhà đầu tư Trung Quốc cho là kém hấp dẫn, có những dấu hiệu tiêu cực cùng với quan hệ chính trị giữa hai nước đang xấu đi, điều này có tác động rõ ràng đến việc các nhà đầu tư Trung Quốc giảm rót vốn vào Úc.
Trung Quốc là đối tác thương mại lớn của hầu hết các nước trên thế giới và là đối tác thương mại lớn nhất của Úc. Mối quan hệ giữa chính phủ Úc và ĐCSTQ ngày càng trở nên căng thẳng trong nhiều vấn đề.
Các nhà đầu tư Trung Quốc đã rót khoản tiền đầu tư 50 tỷ USD vào Úc trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2017. Kể từ năm 2017, khi Thủ tướng Úc Malcom Turnbull sửa đổi luật an ninh đối ngoại để đối phó với những nỗ lực can thiệp vào tiến trình chính trị của đất nước.
Ông mô tả rằng Trung Quốc đã “thực hiện những nỗ lực chưa từng có và ngày càng tinh vi hơn nhằm gây ảnh hưởng đến tiến trình chính trị, cả ở Úc và ở nước ngoài”. Luật sửa đổi này đã đánh dấu giai đoạn suy giảm quan hệ giữa hai nước.
Căng thẳng ngoại giao, thương mại Úc – Trung leo thang
Trong những ngày gần đây, phóng viên Bill Birtles của đài ABC Úc và Mike Smith của Tạp chí Tài chính Úc đã phải gấp rút trở về nước khi bị quấy nhiễu bởi cơ quan an ninh Trung Quốc.
Sau những diễn biến căng thẳng, Trung Quốc cáo buộc đại sứ quán Úc cản trở việc thi hành pháp luật trong việc che chở cho hai nhà báo, và việc cho phép họ ở lại các cơ quan ngoại giao của Úc đã “vượt ra ngoài phạm vi bảo vệ lãnh sự”. Cuối cùng, cả hai đã về đến Sydney trong bối cảnh hai nước bế tắc về ngoại giao.
Một nhà báo Úc khác, Cheng Lei, cô làm việc ở Trung Quốc được một thời gian và đã bị bắt giữ vào tháng 8/2020 tại một trong những nhà tù bí mật của Trung Quốc.
Nhà văn người Úc gốc Hoa, Tiến sĩ Dương Hằng Quân đã bị giam giữ tại Bắc Kinh từ tháng 1/2019. Ông bị buộc tội gián điệp nhưng ông Dương và chính phủ Úc đều phủ nhận cáo buộc này.
Một ngày sau khi Birtles và Smith trở về Sydney, truyền thông nhà nước Trung Quốc cáo buộc cơ quan an ninh Úc đột kích và thẩm vấn các nhà báo Trung Quốc đang làm việc tại Úc.
Ngoài việc đầu tư sụt giảm, quan hệ thương mại giữa Úc và Trung Quốc cũng xuất hiện những khó khăn mới. Trong những tháng gần đây, Trung Quốc liên tiếp mạnh tay với các hàng hóa nhập khẩu từ Úc, bao gồm thịt bò, lúa mạch và rượu vang.
Trung Quốc là đối tác thương mại hai chiều lớn nhất của Úc về hàng hóa và dịch vụ, chiếm 26% thương mại của nước này. Trong giai đoạn 2018-2019, tổng giá trị kim ngạch hai chiều đạt 235 tỷ USD, trong đó quặng sắt là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Úc sang Trung Quốc vẫn diễn ra thuận lợi do quặng sắt của Úc có chất lượng tốt, giá thành hợp lý so với mặt hàng tương tự nhập khẩu từ Brazil hay Tây Phi.
Úc đã thức tỉnh trước một Bắc Kinh ngang ngược
Đầu tháng 9/2020, chính phủ Úc đã giới thiệu Dự luật Quan hệ Đối ngoại “táo bạo”, một đạo luật sẽ cho Canberra quyền tham gia và hủy bỏ các thỏa thuận (nhiều trong số đó là thỏa thuận bí mật) mà các trường đại học và cơ quan chính phủ của Úc thực hiện với các bên ở nước ngoài. Mục đích của nó là để ngăn chặn ảnh hưởng của Bắc Kinh trên khắp nước Úc.
Với những hạn chế thương mại của Trung Quốc và những lời đe dọa được đưa ra để đáp lại Dự luật Quan hệ Đối ngoại, thông điệp từ phía Bắc Kinh rất rõ ràng: Nếu chỉ trích hoặc thách thức chúng tôi về mặt chính trị, thì túi tiền của các vị sẽ bị ảnh hưởng.
Mới đây, Bắc Kinh đã đình chỉ nhập khẩu lúa mạch từ nhà xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu của Úc, với tuyên bố rằng sâu bệnh đã được tìm thấy trong nhiều lô hàng; đây dường như là cuộc tấn công thương mại mới nhất của chính quyền Trung Quốc đối với hàng xuất khẩu Úc.
Bộ trưởng Tài chính Mathias Cormann cho biết: “Sự thật là các sản phẩm ngũ cốc của Úc, các sản phẩm lúa mạch của Úc, được đánh giá cao trên toàn thế giới”.
Ông khẳng định thêm rằng nếu có ít cơ hội xuất khẩu ngũ cốc chất lượng cao của Úc vào Trung Quốc, thì sẽ có nhiều cơ hội xuất khẩu ngũ cốc sang các thị trường khác trên thế giới.
Xem ra đây là cơ hội tốt để Úc từng bước “thoát Trung”, dù quá trình của nó không mấy dễ dàng.
Theo NTD Việt Nam
Leave a comment