Tâm sự : Người ở lậu tại Úc

Tôi còn nhớ vào những ngày cuối của tháng 9 năm 2009, khi được biết Bộ Di Trú thời đó do Đảng Lao Động (cầm quyền vào thời điểm đó) khuyến khích những đối tượng sống bất hợp pháp có thể xin định cư tại Úc nếu có vợ/chồng bảo lãnh. Khi được biết tin này, không ít người đã tới văn phòng và nhanh chóng xin định cư vì cuộc sống trong bóng tối bao nhiêu năm của họ sẽ sớm được công khai.

Có những người sống rất hạnh phúc với gia đình, nào có con, có nhà, có xe và thậm chí có cả cơ sở kinh doanh, nhưng có một điều họ rất muốn nhưng không thể thực hiện được, đó là làm sao mà về được Việt Nam với gia đình một chuyến cho ấm cúng, chỉ bởi vì họ không có giấy tờ mà tất cả những thứ sở hữu trên xứ kangaroo này là thuộc về người bảo lãnh.

Có mấy người ở lậu mà dám tới đồn cảnh sát, mặc dù họ không làm gì có tính chất hình sự, chỉ vì không có giấy tờ thôi nhưng nghe tới chính quyền thì có thể nói là lạnh người. Tôi cũng chứng kiến qua những trường hợp của thân chủ bị bắt ngay tại Sở Giao Thông chỉ vì muốn kiếm cho mình một bằng lái xe để được đi lại cho dễ dàng. Cũng có một số trường hợp chỉ đơn giản lái xe trên đường không chấp hành luật giao thông và khi kiểm tra thì lại ‘bị lộ’. Bởi vậy lấy đâu ra được những bằng chứng để chứng minh sống chung với nhau.

Cuộc sống đâu có mấy ai muốn trở thành vô gia cư nhưng nhiều khi có những tình huống đã khiến họ bắt buộc phải theo. Từ khi được biết thông tin của chính phủ vào năm 2009, tôi nhanh chóng viết bài và thông báo cho mọi người. Có những người mơ cũng không dám vì sự thay đổi đó không thể nào có và Bộ Di Trú không lâu sau đó cũng tràn ngập hồ sơ xin định cư ở lại theo diện vợ/chồng.

Hồ sơ vợ/chồng có gì khác với loại ở lậu?

Nói tóm tắt thì diện vợ/chồng nộp tại Úc được chia ra 2 loại chính, một loại có hôn thú (married) và một loại sống chung không hôn thú (de facto). Khi nộp hồ sơ theo một trong 2 loại trên thì đối với những người visa còn hạn như visa du học hoặc du lịch thì Bộ Di Trú chỉ xét duyệt về mối quan hệ có thành thật và tiếp tục nữa. Nếu hồ sơ có tính chất thuyết phục thì đương đơn cũng sớm được cấp visa theo diện 820.

Nhưng đối với những đối tượng không còn visa khi nộp hồ sơ, (tôi xin ngắn gọn gọi là ở lậu) xin định cư theo diện vợ/chồng thì họ bắt buộc phải thuyết phục Bộ Di Trú không áp dụng Khoản 3 của Luật Di Trú 1958. Điều khoản này khá phức tạp nhưng tôi xin được tóm tắt phân tích rằng chỉ có 2 lý do chính mà có thể áp dụng xin với Bộ Di Trú như sau:

1. Vì mối quan hệ vợ chồng đã hơn 2 năm kể từ khi nộp hồ sơ; hoặc

2. Hai vợ chồng có con chung với nhau.

Sau khi thông báo vào tháng 9 năm 2009, có khá nhiều cặp vợ chồng được cấp visa tại Úc theo diện ở lậu này và cũng khá nhiều người sử dụng phương án thứ 1 nêu trên.

Khi chính phủ đương thời, Đảng Dân Chủ đắc cử vào năm 2013, họ đã thay đổi hầu như gần hết các điều khoản của luật di trú Úc vì đó cũng là lời hứa hẹn với cử tri họ sẽ ‘dọn’ sạch sẽ hệ thống di trú và trong đó cải cách và không tiếp nhận thuyền nhân là việc đầu tiên họ làm khi họ đắc cử. Có thể nói chính phủ đã giữ nguyên lời hứa và đưa vào thực hiện chỉ vài ngày sau mặc dù có rất nhiều sự phản đối nhân quyền từ mọi phía trong nước cũng như từ ngoài nước….nhưng họ vẫn làm.

Cho tới tháng 7 năm 2014, khi Bộ Trưởng Di Trú đưa chính sách xuống về Khoản 3 áp dụng cho những người đã và đang sinh sống bất hợp pháp và bao gồm cả hồ sơ đã nộp nhưng chưa được quyết định, những ước mơ của người sống bất hợp pháp hầu như tan biến…không biết tương lai của họ sẽ về đâu.

Sau khi chính sách được thông báo thì cũng không ít hồ sơ đang chờ đợi xét duyệt bị từ chối vì không đủ lý do thuyết phục vì một trong hai lý do sử dụng từ trước tới nay không còn tồn tại. Tạ Quang Huy cũng phải nhắc thêm với độc giả rằng chính sách không phải là luật và hiện tại chưa có vụ tranh cãi nào về Khoản 3 tại Toà Án Liên Bang Úc. Điều này cũng có nghĩa Bộ Di Trú sẽ tiếp tục từ chối hồ sơ nếu không có lý do thuyết phục miễn áp dụng Khoản 3 căn cứ theo chỉ thị của Bộ Trưởng Di Trú. Điều này chỉ được chấm dứt khi có án lệnh của Toà Án Liên Bang, nhưng rất tiếc tình trạng hiện tại có thể nói là tin xấu cho những người ở lậu muốn xin định cư tại Úc…

(Còn tiếp…)***

Tạ Quang Huy